Werkgeluk, het klinkt mooi, alleen wat is dat nu precies? En als we al weten hoe we dit kunnen definiëren, hoe creëren we dan werkgeluk en kunnen we ervoor zorgen dat het werkplezier van je medewerkers toeneemt. Als spreker werkgeluk neem ik je graag mee in mijn definitie van werkgeluk. Iets wat mij regelmatig gevraagd wordt. En alvast een kleine spoiler: er is geen eenduidig antwoord op.
Werkgeluk en werkdruk
Een mogelijke definitie op dit gebied roept ook gelijk andere vragen op. Want is werkdruk nu precies het tegenovergestelde van werkgeluk? En staat werkdruk gelijk aan stress? Wat is onze invloed hierop? En is het dus slim om zoveel mogelijk te sturen om van werkdruk tot werkgeluk te komen? Of kan het ook zo zijn dat werkdruk zinvol is en dit mensen, teams en organisaties helpt om hun doelen te behalen en succesvol in het leven te zijn.
Werkgeluk is persoonlijk
Meteen maar met de deur in huis. Er is geen absolute definitie van werkgeluk. Dit is verschillend van persoon tot persoon en eenieder ervaart geluk en plezier op een andere manier.
Werkgeluk kan ook besmettelijk zijn
Het ligt namelijk aan jouw drijfveren en natuurlijk aan die van het team en de organisatie, je zou kunnen zeggen het DNA van het team of organisatie. Je creëert namelijk samen een cultuur met elkaar waarin werkgeluk wordt gedefinieerd en gecreëerd. Is een mens, team of organisatie vooral financieel en materialistisch gedreven dan is het logisch dat de teamleden dit ook zijn. Het is besmettelijk en versterkt elkaar dus.
Laatst sprak ik iemand uit het bedrijfsleven die een salesteam aanstuurt en hij gaf aan dat het toch wel erg lastig was om zijn mensen te motiveren en te belonen zonder direct aan ‘meer’ geld te denken. Tsja, de reflectie ontbrak alleen, dat ik hem al jarenlang ken als iemand die zelf vooral commercieel en dus vanuit geld en materiaal gedreven is, en dat andere mensen waarschijnlijk hierin meegaan.
Factoren die bij werkgeluk komen kijken
Gelukkig is niet iedereen alleen geld en materiaal gedreven en over het algemeen kunnen we stellen dat werkgeluk of werkplezier afhankelijk is van een paar factoren die voor eenieder gelijk zijn.
Veiligheid in teams
Naast financiële en materiele stimuli (bonus, promotie, auto, telefoon, laptop, etc.) die vaak leiden tot targets, deadlines en dus overvolle werkweken waaruit werkdruk bestaat, is er iets wat ik als eerste tegen het licht wil houden. Het is een actueel onderwerp in Nederland en eigenlijk over de hele wereld, namelijk de veiligheid. En om nog specifieker te zijn, psychologische veiligheid.
Het afgelopen jaar is grensoverschrijdend gedrag een veelbesproken onderwerp in de begeleiding van medewerkers. We hebben allemaal het schandaal van ‘The Voice of Holland’ #tvoh en ‘De wereld Draait Door’ #DWDD gevolgd en hoe dit heeft geholpen om een onveilige cultuur, beter gezegd, een giftige of toxische omgeving bespreekbaar te maken.
Het gaat erom dat wij beter snappen hoe wij (vaak bewust en soms onbewust) schade kunnen toebrengen op fysiek, emotioneel, mentaal en spiritueel vlak. Natuurlijk, seksueel grensoverschrijdend gedrag, woede-uitbarstingen en het fysiek naar de keel grijpen van een speler door een trainer van FC Utrecht, zijn uitspattingen waarvan eenieder kan begrijpen dat dit impact maakt op bovengenoemde pijlers. Alleen ligt het vaak veel geraffineerder.
Machtspositie vs. Grenzen bewaken
Een werknemer vanuit een machtspositie subtiel en structureel onder druk zetten is daar een voorbeeld van. En dit gebeurt helaas nog veel te vaak en ik kan je vertellen dat hier de komende jaren nog veel over gesproken gaat worden en verbeterd aan kan worden.
Grenzen bewaken is een belangrijk deel van de oplossing wat werkdruk kan verminderen en wat meer werkgeluk kan creëren. En werknemers moeten zich steeds beter kunnen verweren op dit gebied, omdat er steeds meer gevraagd wordt van hen. En niet alleen vanuit een werkcontext.
Denk bijvoorbeeld aan mantelzorg en andere sociale ‘verplichtingen’ als trainer, coach, begeleiders van bijvoorbeeld een sportteam van onze kinderen en zelfs in gezinssituaties waar de vader of moeder zichzelf helemaal wegcijfert om alles te kunnen doen en regelen voor de rest van het gezin.
Assertiviteit, oftewel goed voor jezelf kunnen zorgen is daarmee een kerncompetentie geworden en mijn ervaring is dat veel mensen hier moeite mee hebben. Het goede nieuws is dat dit redelijk snel en goed aan te leren is.
Naast deze individuele competenties zullen wij als mensen, leidinggevenden, teamleiders of onderdeel van een Management Team (MT) ook moeten sturen op veiligheid, integriteit en ons algehele morele kompas.
Creëren wij een omgeving waarin mensen zich durven uit te spreken en zich kwetsbaar kunnen op stellen? Sta jij open voor feedback en kritiek, ben jij betrouwbaar en is er mede daardoor vertrouwen in het team en/of de leidinggevende? Dit zijn een aantal belangrijke facetten waar het om gaat bij psychologische veiligheid.
Het grote doel is om meer emotionele stabiliteit en mentale flexibiliteit te creëren in het team zodat mensen zich prettiger voelen, zeker in uitdagende, spannende of onzekere situaties. Wat empathie is, wat zorgen voor mensen en aanspreekbar zijn is, wat makkelijker is als het goed gaat en lastiger wordt als het tegenzit.
Hoe ontstaat werkgeluk?
De mythe ontkracht; werkdruk is niet per se erg. Het kan heel functioneel zijn en leiden tot motivatie en de juiste spanning en stress om dingen voor elkaar te krijgen. We hoeven het dus niet altijd negatief te labelen. Werkdruk heb je dus ook nodig om uitgedaagd te worden waardoor een beroep wordt gedaan op jouw competenties en je het beste uit jezelf kunt halen.
Wat draagt bij aan werkgeluk?
Het grote woord is autonomie. Natuurlijk, een overvolle agenda en allerlei targets, deadlines en mensen van je team die achter je aan jagen of het een en ander al behaald is gaat niet helpen. We hebben hiervoor gelezen dat het niet helpt als er geen veiligheid is om jezelf uit te spreken, te verweren en dus je grenzen te bewaken.
Autonomie
Er is dus balans nodig in werkdruk om te komen tot werkgeluk. En dat is waar autonomie een sleutel speelt. Waar de ene persoon heel gelukkig wordt van vaste patronen in het werk, haalt de ander geluk uit afwisseling. Wat is jouw eigen invloed over een dag, in hoeverre kun jij zelf bepalen wat en vooral hoe je dingen mag doen?
Wanneer je vaker mijn blogs leest weet je namelijk dat het niet handig is om de hele dag door als een raket te gaan en pas ’s avonds je herstel te pakken. Je executiekracht gaat namelijk onherroepelijk omlaag.
Niet alleen daalt dus jouw performance over de hele dag maar je hebt aan het einde van de dag ook vaak te weinig energie om voor echte kwalitatieve recovery oftewel herstel te kiezen. Bankhangen, scrollen op je telefoon en een biertje of wijntje pakken ligt dan nog sneller op de loer dan sporten, muziek maken, lezen en volop genieten van je gezin en/of mensen om je heen. Lees meer over Energiemanagement.
Verantwoordelijkheid
Als het je gegeven wordt en je team(leider) vertrouwt op jouw inzet, resultaten en hoe jij de dingen doet dan heb je, naast een luxepositie, ook verantwoordelijkheid.
Onder andere een verantwoordelijkheid om te zorgen voor je herstel. Want spanning, stress of werkdruk is niet zo erg als je daarnaast ook goed zorgt voor je eigen herstel.
Slaap, bewegen, ontspannen, voeding en een verrijkte omgeving zijn 5 grote herstelmechanismen van ons als mens, zie hiervoor ook mijn Big Five Werkgeluk. Het liefst zorg je op de dag zelf voor tussentijds herstel. Maar zorg ook zeker voor herstel na afloop van een dag met taken die je meer dan normaal uit je comfort zone hebben gehaald.
Denk aan het weekend
Mensen die maandagochtend klagen dat ze de werkdruk niet aan kunnen maar wel het hele weekend hebben gefeest, is niet wat ik bedoel met verantwoordelijkheid en eigenaarschap nemen over het vertrouwen van je teamleden om je heen.
Als je ‘fit for the job’ bent en blijft gaat alles makkelijker, ervaar je minder werkdruk, kun je werkdruk beter aan en ervaar je dus meer werkgeluk en werkplezier.
Ultieme autonomie en eigenaarschap is dat je overdag kunt kiezen om lekker te gaan sporten, iets leuks te doen met je kinderen of gewoon even naar de kapper gaat maar ’s avonds of in het weekend wel ervoor zorgt dat het stuk wat je wilde schrijven af is. Dit geeft eigen invloed en controle, vrijheid en dus autonomie.
Werkgeluk gaat dus veel verder dan plezier hebben in je werk. Haal je genoeg voldoening uit je werk? Is er uitdaging en ruimte om jezelf te ontwikkelen en ben je in in balans qua werk en privé (zie blog Werkgeluk: Optimale werk – privé balans) en kun je het hier over hebben met je collega’s als dit even niet zo is.
Kant en klare oplossingen voor meer werkgeluk bestaan niet, maar we kunnen wel een aantal factoren beschrijven die de werkdruk verminderen en het plezier en werkgeluk vergroten.
Vijf factoren bij werkgeluk
Naast betrouwbaarheid, veiligheid in teams, verantwoordelijkheid, autonomie en eigenaarschap van het teamlid zijn er nog een aantal dingen waar wij op kunnen sturen voor meer werkgeluk.
In mijn volgende blog wil ik hier verder op ingaan en het hebben over leiderschap versus werkgeluk en welke vijf elementen belangrijk zijn.
Hierbij alvast een sneak preview:
- Betekenisvol werk
- Ondersteunende rol vanuit het management
- Positieve werkomgeving
- Persoonlijke kansen en groei
- Vertrouwen in leiderschap
Oja, nog even terug naar de definitie van werkgeluk…
Als je het mij vraagt: ‘Een balans tussen succes, gezondheid en geluk’.
Tot de volgende keer,
Michael
