De ontwikkelingen in de behandeling van longkanker volgen elkaar razendsnel op. Dankzij nieuwe therapieën leeft een deel van de longkankerpatiënten steeds langer – met behoud van een goede kwaliteit van leven. Daarom organiseert Pfizer en de tumorwerkgroep Pulmonale Oncologie van V&VN Oncologie jaarlijks het ‘Longkanker in perspectief’ symposium. Op 8 november 2022 was het alweer tijd voor de 7e editie. Een dag waarop de longkankerpatiënt centraal stond en Michael Kortekaas mocht spreken, ookal had hij totaal geen achtergrond in de zorg.
Hieronder lees je het verslag van zijn inspirational, wat tevens verscheen in het ‘Longkanker in Perspectief’ magazine van Pfizer B.V.
Mentale (veer)kracht en duurzaamheid in de zorg
Je leeft in een wereld waarin je onder druk staat om te presteren, altijd aanstaat en nooit klaar bent. Elke dag word je overspoeld door informatie. En je wordt van alle kanten afgeleid. Michael Kortekaas noemt deze wereld de PAID-reality.
Michael Kortekaas is geen longarts. Geen verpleegkundig specialist. En ook geen patiënt. Hij is de spreker die het minste affiniteit met de zorg heeft. En toch staat hij hier. Op het podium van ‘Longkanker in perspectief’. Als eerste spreker na de lunch. Ondanks zijn andere achtergrond (of misschien dankzij?) weet hij de aandacht van het publiek van begin tot eind vast te houden. After lunch-dip of niet.
In ruim 1,5 uur vertelt hij over de soft-skills die je nodig hebt om in deze wereld – ofwel de PAID-reality – te gedijen in plaats van te overleven. De soft-skill die hij daarvoor het meest waardevol vindt, is mentale veerkracht. Hij weet zijn theoretische kennis en praktijkervaring helder te verwoorden en hij sluit soepel aan bij de belevingswereld van de zorgprofessionals in de zaal door prikkelende vragen te stellen.
Introductie
Je hebt hierboven kunnen lezen wat voor werk Michael allemaal niet doet. Maar wat doet hij dan wel? Michael: ‘Ik heb een achtergrond in de sport. Voorheen heb ik onder andere de sportacademie gedaan. Uiteindelijk ben ik aan het werk gegaan bij de politie en defensie; dat heb ik ruim 12,5 jaar gedaan.
‘Wat deed ik daar? Mensen begeleiden in een geweldspiraal: ik hielp politiemensen en militairen beter te communiceren. Om de-escalerend op te treden. Maar ook om te onderhandelen in crisissituaties. En ik leerde ze wanneer – en hoe – je geweld mag gebruiken volgens de regels. Verder ben ik jarenlang vuurwapendocent geweest. Maar…
Dat gaan we allemaal niet doen vandaag.
‘Ja, da’s nou jammer hè’ grapt hij tegenover een gniffelend publiek. De eerste interactie is een feit en de brug is geslagen naar het onderwerp van deze presentatie. ‘Wat gaan we dan wél doen? We gaan het hebben over veerkracht.’
De basis van veerkracht
Als het aan Michael ligt, bestaat mentale veerkracht uit 3 thema’s:
- presteren onder druk
- omgaan met verandering
- gedragsverandering
Tijdens zijn verhaal besteedt Michael de meeste aandacht aan gedragsverandering. Oftewel: het duurzaam aanpassen van gewoontes. Gewoontes die bijdragen aan veerkracht en bevorderlijk zijn voor je gezondheid, fitheid en vitaliteit. Hij gebruikt hiervoor het liefst de overkoepelende term energiemanagement. Een zorgvuldig gereguleerde energiehuishouding ziet hij als het fundament waarop de soft-skill veerkracht gebouwd kan worden. Daarover later meer.
Maar ja, het managen van je energie is simpeler gezegd dan gedaan. Voordat je aan energiemanagement kunt doen, is het allereerst noodzakelijk om je te beseffen hoe energie weglekt. En om dat te kunnen ontdekken is het volgens Michael nodig om een stap terug te doen, om je heen te kijken en de realiteit waarin je leeft eens grondig onder de loep te nemen.
‘Je leeft in een PAID-reality’
PAID is een acroniem dat staat voor:
- Pressure to perform
- Always on, never done
- Information overload
- Distractors are everywhere
Michael schetst deze realiteit om te laten zien hoe belangrijk veerkracht is. Je moet soepel op kunnen veren als de neerwaartse krachten van de PAID-reality je omlaag drukken. Als je de 4 natuurwetten van de PAID- reality accepteert, misschien volgt dan herkenning.
Hij begint bij de P. ‘Dit heeft niets te maken met ambitieus zijn. Dat is een hartstikke mooie eigenschap. Pressure to perform is iets anders. Dat is het gevoel dat je op elk gebied in je leven moet excelleren. Met andere woorden: je bent veel te ambitieus op veel te veel vlakken.
‘Wil je tegelijkertijd presteren op werk, de beste partner zijn, de rol van supermama of -papa perfectioneren en een online sociale identiteit hebben waaruit blijkt dat je afgetraind, reislustig en leergierig bent? Voel je de druk al? Misschien is je gebruikelijke gemoedstoestand daarom always on, never done.’ En daarmee heeft hij gelijk de A van het acroniem te pakken.
De een-na-laatste letter van het acroniem – de I – staat voor de dagelijkse informatielawine waaronder je wordt bedolven. Tilt! Information overload. En de letter D staat voor de trillende, piepende, aandachtstrekkende smartphone in je broekzak. Of voor de kantoortuin. Of voor de 13 ongelezen e-mails in je inbox. Met andere woorden: distractors are everywhere.
En nu komt de koppeling met de eerdergenoemde thema’s. Michael: ‘Wil je beter presteren onder druk, gemakkelijker omgaan met verandering en je gedrag duurzaam aanpassen, maar zit de PAID-reality je in de weg? Dan is het tegengif vertragen, stilstaan en reflecteren. Want als je altijd aanstaat en nooit klaar bent, kun je veerkracht op je buik schrijven.’ En dat brengt hem bij energiemanagement.
Neem de regie over je energie
Het laatste wat we hier prijsgeven van Michaels verhaal gaat over energiehuishouding. Concreter nog: over het energiekwadrant en de Big 5. Hierover zegt hij: ‘Als het energiekwadrant het enige is wat jullie bijblijft van wat ik vertel, dan ben ik blij.’ Hij noemt dit niet voor niets het fundament van veerkracht. Hieronder staat het energiekwadrant weergegeven zoals hij dat heeft laten zien tijdens zijn verhaal.
Michael licht bovenstaand schema als volgt toe.‘De verticale as is het gaspedaal. Energie is te managen. Je kunt je energie omhooggooien, je trapt het gaspedaal in. Je kunt ook remmen, langzamer gaan en zelfs stoppen. Nu is het zo: deze verticale as is een tool voor amateurs. Gas geven en remmen kan iedereen. Maar professionals reflecteren op de kwaliteit van hun energie en zijn bedreven in het bewandelen van de horizontale as.’
Michael vertelt dat je de dynamiek van energie doorhebt als je – op basis van je gemoedstoestand – weet wanneer je te lang plankgas hebt gegeven zonder tussendoor stil te staan. Door alert te zijn op de verschillende stemmingen die in het energiekwadrant staan, kun je op tijd uit de overlevingsstand stappen (survival), je vervolgens opladen in de herstelmodus (recovery) om uiteindelijk beter te presteren (performance). Het is de kunst om moeiteloos tussen survival en performance te schakelen met recovery als tussenstop, zodat je de bestemming burn-out te allen tijde kunt vermijden.
‘Slapen is een wapen’
We sluiten af met de Big 5. Dé 5 manieren om je batterij op te laden en veerkrachtig door het leven te gaan, zijn:
- slaap
- verrijkte omgeving
- ontspanning
- beweging
- voeding
Inderdaad, dit zijn geen geheime strategieën waarmee je altijd alles in het leven vol positieve performance- energie tegemoet kunt treden. Het zijn eigenlijk basale behoeften van de mens. Maar ze zijn wel essentieel voor energiemanagement.
Michael ziet de Big 5 als de 5 knoppen waaraan je kunt draaien om je energiemanagement te finetunen en je veerkracht op te krikken. ‘Dit zijn je knoppen.
Zo simpel is het. Als je eraan draait (de juiste richting op), zul je beter performen, beter met survival omgaan, burn-out voorkomen en jezelf beter staande houden in de PAID-reality.’