Als alles goed gaat in het team en de doelen worden gehaald is leidinggeven niet per se moeilijk. Je moet als leider pas aan het werk als het fout gaat, de druk hoog is in het team of doelen niet gehaald worden. Dan gaat het om goed en persoonlijk leiderschap onder druk.
Allereerst wil ik graag wat zeggen over leiderschap vs. veiligheid en een gezond werkklimaat als we praten over het werken onder druk. Veelal denken mensen dat bij spannende situaties of situaties waar veel dingen gebeuren in kort tijdsbestek waar gevaar bij komt kijken dat autoritair, keiharde feedback en misschien wel kritiek en dominantie de sleutels zijn tot doorpakken en het oplossen van (crisis)situaties.
Begrijp mij goed, bovenstaande is soms ook zeker nodig om bijvoorbeeld trage besluitvorming te voorkomen en doel- en actiegericht te handelen alleen moet dit niet tot een absolute waarheid of doel om na te streven worden verheven.
Leiderschap op de werkvloer
Er zijn sowieso heel wat meningen rondom leiderschap op de werkvloer en de valkuil is dat dit nogal eens polariserend kan werken. Het kan vervallen in een debat over goed en slecht leiderschap en dat is niet wenselijk.
Veel vaker zijn het complexe vraagstukken die niet zomaar te beantwoorden zijn en zoals zoveel dingen veel genuanceerder liggen dan wordt gedacht of uiteengezet.
Verschillende situaties, verschillende mensen, verschillend teams en verschillende doelstellingen vergen andere vormen van leiderschap. Het is nogal lastig om over de juiste vorm van leiderschap te praten, laat staan dat je deze als een cursus uit de schappen kunt trekken.
Er is wel één ding waar ik duidelijk over wil zijn of waar we geen misverstand over moeten hebben en dat is machtsmisbruik. En dat er verschil zit tussen veeleisendheid en machtsmisbruik. Er is niets mis met veeleisendheid. Veeleisendheid voor jezelf, voor je team of organisatie. Maar met machtsmisbruik natuurlijk wel.
Leiderschap: veeleisendheid, machtsmisbruik, werkdruk
Denk eens terug aan het voortgezet onderwijs of je mbo-, hbo- of wo-studie. Welke leraren kan je je nog herinneren? Wat weet je nog van ze… En aan wie heb je de beste herinneringen?
Waarschijnlijk herinner je leerkrachten die totaal geen controle en overwicht hadden en is dat leuk om over te praten maar heb je daar uiteindelijk weinig aan gehad of van geleerd. En je herinnert je de leerkrachten die veeleisend, streng en rechtvaardig waren.
Zij gaven huiswerk, controleerden dat, merkten een gebrek aan focus of aandacht op, hadden overzicht over jou en de klas en je kreeg slechte cijfers als je er niets van bakte. Dit gebeurde echter wel in een context van respect voor elkaar en de materie.
De naam die bij mij naar voren komt is Paul Lammers (tag/link?) toen ik op het CIOS zat. Hij deed echt dat op een voortreffelijk manier. ‘Oh je, huiswerk niet gedaan? Leuk gehad van het weekend? Mooi, alleen wel een dikke onvoldoende noteren achter je naam’ Oeps…
Machtspelletje spelen door mensen uit te schelden, te pesten of mensen bewust over de schreef duwen is van een ander kaliber. Veel vaker ligt het nog sluwer, kleiner c.q. genuanceerder: roddelen, foutjes van een werknemers in de spotlight zetten, minder betrekken in het team of zelfs wegduwen, etc.
Bovenstaande is van een ander genre dan als leider het beste in anderen naar boven willen halen door veeleisend te zijn.
Wanneer je mijn blogs vaker leest zal dit niet als een verrassing komen maar ook hier de noodzaak van herstel. Veeleisend is dus niet erg. En, goede leiders snappen naast veeleisendheid ook de noodzaak tot recovery van mens en team. Het is een hele kunst om hierin een balans te vinden, te zorgen dat veeleisendheid geen machtsmisbruik wordt. De allerbeste coaches in de topsport hebben bijvoorbeeld deze gave.
Big 5 leiderschap in tijden van werkdruk en tegenspoed
-
Houd je doel voor ogen
Doelen stellen en kunnen prioriteren is een kerncompetentie voor ieder mens en zeker voor een leidinggevende. Het is al een hele kunst in normale tijden en wordt steeds belangrijker in veranderende of onzekere tijden en periodes van tegenslag.
Het bepalen van jouw doel of gezamenlijke doelstellingen oftewel daar waar jij en/of jullie je focus op willen hebben is doorslaggevend om te komen waar je wilt zijn. Juist wanneer allerlei mooie plannen niet doorgaan is het gemakkelijk om je richting kwijt te raken en het gevoel van wie je bent te verliezen.
Denk daarom na over jouw ‘purpose’, die van het team en natuurlijk de organisatie. Dit zorgt voor energie en inspiratie, hoe jij wilt zijn en vanuit welk perspectief jij wilt handelen als persoon en leidinggevende.
-
Zie dingen vanuit een ander perspectief en vier succes
Over perspectief gesproken! Wanneer mensen moe worden, ja, dus ook jij als leider, dan is het vaak lastiger om emotioneel stabiel en mentaal flexibel te blijven en dingen vanuit een ander perspectief te kunnen zien. Kwaad, geïrriteerd en gefrustreerd zijn lost vaak niets op. Zorg dat je het grote plaatje in de gaten houdt en werknemers meeneemt in rust en overzicht.
Vaak lossen problemen zich niet in een dag (of twee) op en heeft en is het belangrijk om te zoeken naar taken die relevant zijn en die je werknemers kunnen afronden.
Op deze manier kun je successen vieren, hoe klein ze ook zijn. Successen zorgen voor energie, zelfvertrouwen en gewoon een gezellige sfeer. Je zou het ook een boost kunnen noemen.
-
Blijf aardig voor jezelf en positief
In tijden van verandering, teleurstelling en tegenslag is het belangrijk om goed voor jezelf te blijven zorgen. Dat is onder druk of in een crisis niet anders. Wanneer je constant op je tenen loopt, streng bent voor jezelf en jezelf bekritiseert dan schaadt dat je fysieke, emotionele, mentale en spirituele gezondheid en uiteindelijk dus ook je leiderschap.
En de regel is heel simpel. Als je niet voor jezelf kun zorgen, kun je ook niet voor een ander zorgen. Vanuit de luchtvaartindustrie: ‘Eerst uw eigen kapje op voordat je anderen gaat helpen’.
Het mag voor zich spreken dat soft, constant excuses maken of heel erg vol van jezelf zijn ook niet gaat helpen om de boel vlot te trekken als leider.
Empathisch vermogen speelt een grote rol hierin. Het helpt om iemand als rolmodel te zoeken. Denk nog eens aan die strenge leraar of collega. Waarschijnlijk had hij of zij ook empathisch vermogen in zich als het nodig was. Neem hem of haar als voorbeeld hoe jij zou willen zijn en handelen.
-
Laat je menselijke kant zien als leider!
Het is helemaal niet erg om dingen niet te weten, foutjes te maken en misschien zelfs wel af en toe te blunderen. Als je maar je menselijk kant laat zien. Dan accepteren mensen het vaak veel beter en sneller en misschien leren ze er zelfs nog wat van. Bijvoorbeeld, dat ze zelf ook niet alles goed of perfect kunnen doen.
Zorg dat je als leider een rolmodel bent van kracht en vertrouwen en laat zien dat je achter je mensen staat. Wees vooral ook openhartig over je uitdagingen en mislukkelingen als mens en als leider. Dat geeft je medewerkers een gevoel van solidariteit. Wees dus vooral ook mens!
Een nadenkertje: Als leidinggevende van een team heb je als het ware een microfoon in je handen. Alles wat je zegt wordt namelijk versterkt!
-
Zoek externe ondersteuning en vraag hulp
Als leider om hulp vragen is vaak nog het meest lastig voor mensen die veel verantwoording voelen en zelf vaak al veel ervaring hebben opgedaan en natuurlijk zelf graag dingen willen doen. Toch is het een belangrijke vaardigheid voor leiders.
Bel eens een goede vriend, oud-collega, familielid, mentor of coach. Het liefst iemand buiten de organisatie. Dit kan een ander perspectief geven op de situatie en je eigen aanpak spiegelen. Het zorgt voor sociale verbinding en dat is belangrijker dan ooit.
Een laatste overpeinzing voor jou als leider
Om een team dat in beweging is, door verandering, teleurstelling en/of tegenslag heen te sturen en misschien wel door een crisis te loodsen is de allerbelangrijkste competentie van een leidinggevende het aangeleerde coping mechanisme op het gebied van spanning en stress oftewel, kan hij of zij emoties beheersen.
Succes en tot een volgende keer! Wil je nou meer weten over mijn big 5’s? Of organiseer je binnenkort een congres en ben je nog op zoek naar een inspirerende spreker? Lees mijn blogs met tips hoe je een goede spreker aan je congres verbindt.
Michael