De maand oktober is een drukke maand geweest waarbij ik, als spreker leiderschap en werkgeluk werknemers en leidingevenden, veel mensen heb kunnen inspireren en activeren. Afgelopen maand heb ik veel verschillende doelgroepen gezien en bij het schrijven van mijn tweewekelijkse blog dwong het mij ook tot reflectie. Wat zie ik gebeuren op het podium als spreker? En wat staat bijvoorbeeld leiderschap en werkgeluk in de weg?
Inspirational leiderschap en werkgeluk bij Nederlandse Politiebond
Eén inspirational was heel mooi en waardevol, alleen deed ook een beetje pijn. Het was die van de Nederlandse Politiebond (NPB) op 14 oktober op het congres van hun 75-jarig bestaan. Op LinkedIn heb ik hier ook een post over gemaakt met de titel ‘I never met a strong person with an easy past’.
Ter verduidelijking. Deze quote gaat niet over het leren vanuit een problematische jeugd met bijkomende (vaak) negatieve coping stijlen maar over het leren uit momenten van ongemak, onzekerheid en (persoonlijke) crisis. Aan de wieg staan voor pure persoonlijke groei. En waarom heb ik voor deze post en quote gekozen?
Tijdens de sessie in De Bonte Wever, waar het workshop festival van de NPG gegeven werd, kwam iets pijnlijks naar voren. Op LinkedIn sprak ik al over de veelheid en heftigheid van gebeurtenissen die Politiemensen meemaken in combinatie met soms zo weinig draagvlak.
Maatschappelijke draagvlak en werkgeluk
En naast het maatschappelijke draagvlak doelde ik daar ook op het draagvlak (vertrouwen?) vanuit de Nationale Politie zelf. Ja, het is nog steeds één van de mooiste organisaties die ik ken en waarvoor ik gewerkt hebt. Alleen in mijn ruim 20 jaar ervaring heb ik ook gezien dat ‘de organisatie’ werknemers flink in de weg kan zitten en zelfs kapot kan maken. Ik wil hier overigens niet zeggen dat hier fout gewerkt wordt of überhaupt aangeven dat er een schuldige is. Meer hoe we de constatering van dat moment als voorbeeld kunnen gebruiken om samen nog meer te snappen van het belang van dienend leiderschap.
Dienend leiderschap
Want leiderschap draait namelijk in eerste instantie om de zorg van mensen. Het gaat hier dus over meer dan alleen ‘op de werkvloer’. Ook thuis, op school, tijdens sport, muziekles en bij maatschappelijke activiteiten ben je een leider en hebben we te maken met leiderschap.
Wat gebeurde er tijdens de workshops?
Na het stellen van mijn eerste vraag ‘hoe gaat het nu met je?’ braken er een aantal mensen in huilen uit. Helemaal niet erg want kwetsbaarheid is óók een kwaliteit, alleen de reden erachter was wel zorgelijk. Zoals in veel teams en organisaties waren ook hier mensen die het behoorlijk zwaar hadden vanuit dagdagelijkse werkzaamheden, hun privéomstandigheden en andere verplichtingen oftewel ‘alle ballen hooghouden’. Hierdoor stond hun werkgeluk onder zware druk.
Er was alleen ook nog iets anders aan de hand wat ik nergens anders zoveel meemaak.
Deze mensen lagen ook nog eens in de clinch met hun leidinggevende in dit geval de teamchef. Tot rechtszaken aan toe. En wanneer we deze omstandigheden tegen het licht houden met de kennis en inzichten vanuit deze blog snappen we dat mensen een hoop kunnen hebben maar ook onderuit kunnen gaan, beter gezegd burn-out of depressief kunnen raken.
Leiderschap is zorgdragen voor anderen
Leiderschap gaat allereerst over zorgdragen voor de mensen. En wat hier gebeurt is precies het tegenovergestelde. En dit ligt in lijn met goeroe en leiderschapsdenker Simon Sinek.
Goed leiderschap: De Cirkel van veiligheid
Vanuit dit kader introduceerde Simon Sinek daarom de ‘Cirkel van veiligheid’.
De Cirkel van veiligheid werkt als volgt:
De wereld om ons heen zit vol met gevaren: concurrentie, vervelende collega’s, misgelopen bonussen, persoonlijke omstandigheden, toxische cultuur, etc. Wanneer een organisatie of de managers, de teamleider, het MT oftewel het leiderschap van deze organisatie niet ingrijpt om de werknemers te beschermen tegen deze ‘threats’ dan zullen de mensen het zelf doen.
Het gevolg is dan dat medewerkers vooral druk zijn met de interne strubbelingen en de gevaren van buiten in plaatst van vooral bezig te zijn met hun eigenlijke werkzaamheden voor de betreffende organisatie.
‘Het is daarmee de taak van de leidinggevende om een veilige cultuur te creëren waarin de mensen zich bestand voelen tegen de gevaren!’
We kunnen dit zelfs aan de hand van wetenschap en fysiologie oftewel neurotransmitters uitleggen. We hebben vier neurotransmitters en hieronder staan ze op een rijtje
Dopamine
Je herkent het wel, dat ‘yess’-gevoel of het gevoel hebben dat je het goed gedaan hebt. Vaak gaat het om een resultaat wat behaald is. Heerlijk! Let op, het kan ook verslavend werken door de kick die dopamine veroorzaakt is ons brein.
Endorfine
Dit is een natuurlijke pijnstiller. Op endorfine lopen we hard, kunnen we tot het gaatje gaan en voelen we (even) geen pijn. Natuurlijk komt dit systeem voort uit het kunnen overleven omdat het ervoor zorgt dat we door kunnen zonder iets te voelen.
Serotonine
Deze neurotransmitter is een natuurlijke regulator van dopamine en versterkt het zelfvertrouwen. Dit ontstaat in de PreFrontaal Cortex en komt o.a. vrij als we goede prestaties neerzetten en beloond of gewaardeerd worden door mensen in onze omgeving (ouders, familie, vrienden, coach, docenten en leidinggevende).
Oxytocine
Wanneer mensen samenwerken en elkaar aanraken, voelen wij een shot oxytocine door ons lichaam gieren. Het gebeurt bijvoorbeeld ook wanneer vrouwen bevallen en borstvoeding geven. Deze neurotransmitter zorgt voor verlaging van het stressniveau doordat het de cortisolspiegels verminderd. Cortisol (en adrenaline) helpt namelijk bij alertheid als we ons gejaagd en bedreigd voelen maar is een sluipmoordenaar op lange termijn. Oxytocine zorgt dus voor balans.
Egoïstische stoffen
Simon Sinek noemt dopamine en endorfine de zogenaamde ‘egoïstische’ stoffen en serotonine en oxytocine de ‘sociale’ stoffen. De laatste twee zijn daarmee de ruggengraat van de cirkel van veiligheid.
In een onveilige situatie wordt er dus cortisol aangemaakt wat in de weg staat van oxytocine. Daardoor worden we minder empathisch en gaan minder snel iemand anders helpen. Onveiligheid zorgt dus voor meer egoïstisch gedrag; roddel en achterklap, achterbaks gedrag en politieke correctheid kunnen het gevolg zijn.
Voelen wij ons veilig dan krijgen de neurotransmitters serotonine en oxytocine veel beter de kans om zich te manifesteren en worden dopamine en endorfine ook nog eens ten gunste ingezet. Je kunt dit zien als mensen bijvoorbeeld voor een gezamenlijk doel gaan en aandacht en/of waarde creëren voor andere mensen – een klant.
Het is de rol van leiders om de ‘groep’ te beschermen. Je positie is overigens niet wat je tot een echte leider maakt. “Leiderschap is de keuze anderen te dienen of je nu wel of geen hogere positie dan de ander hebt.”
Enkele tips van Simon Sinek voor goed leiderschap:
- Keep it real: breng mensen bij elkaar;
- Keep it manageble: zorg dat de groep met wie je werkt niet groter wordt dan 150 mensen;
- Maak contact met de mensen, ontmoet hen;
- Geef mensen tijd, geen geld;
- Have faith: wees geduldig en onthoud dat vertrouwen winnen tijd kost.
Bekijk ook onderstaande video over waarom goed leiderschap werknemers zich veilig laten voelen.
Volgende keer gaan we dit thema over leiderschap en werkgeluk verder uitwerken! Wil je in de tussentijd meer weten wat ik voor jou kan betekenen als spreker leiderschap en werkgeluk? Neem dan contact met mij.
Succes, Michael
