Waarom is veranderen toch zo moeilijk? En al helemaal voor ‘luie’ mensen. Of is luiheid misschien wel minder absoluut dan wij denken? Is er soms iets anders aan de hand bij deze mensen die in de regel als lui worden bestempeld? Vaak krijg ik als spreker verandering vragen van werkgevers over het veranderen van werknemers. Kunnen harde werkers, gedisciplineerde mensen, mensen met wilskracht misschien ook lui zijn als het om verandering gaat? Alleen dan verandering beredeneerd vanuit hun context?
Verandering en energie
Laten we eens wat beter kijken naar ons brein en hoe deze precies werkt.
En natuurlijk of we deze kennis kunnen gebruiken om allemaal beter om te gaan met verandering? Niet alleen de ‘luie’ mensen. Laten we eens beginnen met de basisbehoefte van ons brein: energie.
Je wilt niet veranderen
Alles ligt in je brein. Je brein wil niet veranderen, je brein wil namelijk energie besparen. Daarom doet je brein aan automatiseren en in patronen denken, dat kost geen energie en is dus zinvol vanuit een evolutionair gedachtegoed. Hoe meer energie je spaart hoe beter je kunt omgaan met dreiging, gevaar, etc. oftewel als er stront aan de knikker is en weer moeten zorgen voor veiligheid en stabiliteit.
25 procent van je energie gaat naar je brein
Je brein is een stuk vlees en omvat 2 % van je lichaam, weegt ongeveer 1,5 tot 2 kilogram. Je brein verbruikt alleen wel 25 % van je energie, ondanks dat het maar een klein gedeelte is van je hele lichaam. Hoe komt dat?
Je brein bestaat uit een neuraal netwerk en die is door miljarden cellen verbonden. Die cellen praten met elkaar en dat praten kost energie, zeker als ze elkaar nog niet zo goed verstaan. Neurale paden zijn cellen die al langdurig met elkaar praten en vormen daadwerkelijk een pad in je brein. Dit noemen ze een automatisme.
Neurale netwerken
Vergelijk het met oefenen van een toonladder op je gitaar of service met tennis. Hoe vaker je het doet hoe beter het gaat en dat komt omdat de cellen, beter gezegd de neurale paden die de motorische zenuwcellen van je handen, arm, schouders etc. aansturen steeds beter en sneller met elkaar gaan praten en daardoor word je techniek beter en ga je soepeler bewegen en/of verfijnen.
Die aangelegde neurale paden kosten ook minder energie (daarom ziet het er vaak ook makkelijker uit) omdat ze al zijn aangelegd en makkelijker – sneller te berijden zijn.
De vergelijking met een snelweg of een hobbelig paadje gaat hier dus goed op.
Een netwerk is dus iets fysieks oftewel er ontstaat echt een verbinding. Je kunt dit dus ook zien op scans. Er ontstaat dus daadwerkelijk iets. Andersom trouwens ook. Gebruik je iets niet meer dan sterven neurale paden dus af.
Energie minimaliseren gebeurt dus door het aanmaken van neurale netwerken. Zodra er een netwerk ligt dan kost het niet of nauwelijks energie. Het is dus eigenlijk heel simpel om uit te leggen vanuit de basisbehoefte:
- Automatisch kost geen energie omdat er bestaande paden zijn;
- Nieuwe dingen kosten energie omdat er nieuwe paden gemaakt moeten worden.
Als een neuraal netwerk aan gaat, dan is dat dus een automatisch en kost dat geen energie. Het aanmaken van nieuwe neurale paden (oftewel nieuwe dingen leren) kost energie en is dus moeilijk. Om te automatiseren maakt ons brein dus die paden heel sterk zodat het geen energie meer kost.
Veranderen is moeilijk
Opmerkingen als: ‘Als je maar graag genoeg wilt’, ‘Tsjakka’, ‘Je moet gewoon wat meer wilskracht of discipline hebben’ zijn veel te kort door de bocht en dit lukt de meeste mensen gewoonweg niet. Dit omdat iedereen een brein heeft die erop gericht is om zoveel mogelijk energie te besparen.
Pijn en genot bij verandering
Zijn we er dan? Of zit er nog meer achter dan automatisme alleen? Ja, namelijk pijn en genot.
Mensen willen graag plezierige dingen doen en wat moeite kost, slaan ze liever over.
Makkelijker gezegd genot wint vaak van pijn. Je brein wil de leukste, lekkerste en makkelijkste weg pakken. Dit noemen we geleiding vanuit ons zoogdierenbrein, misschien wel beter gezegd ons luie brein. Deze term snap je nu beter waarschijnlijk.
De grote hersenen oftewel de Neocortex en in specifek de Pre Frontaal Cortex kan hier weerstand aan bieden. Dit noemen we ook wel jouw CEO en dit is waar de executieve vaardigheden als plannen organiseren, logisch denken, etc. zich bevinden. Ook discipline valt hieronder.
De verhalen maker
Jouw PFC, jouw ontwikkelde karakter heeft zeker invloed op hoeveel weerstand je kunt bieden aan verleiding, alleen dit raakt bij de meeste mensen gewoon snel op.
De PFC noemen we ook wel de verhalen maker. Muppets in je hoofd die allerlei dingen bedenken wat jij zou willen, alleen die zijn vaak helemaal niet realistisch. Dit gedeelte bedenkt van alles, alleen overschat haalbare doelen enorm omdat dit gedeelte niet in verbinding staat met de oudere gedeeltes van ons brein en dus wat er feitelijk gebeurt in jouw leven.
Hetzelfde gebeurt bij mensen die standaard veel van zichzelf verwachten. Zij onderschatten vaak ook de invloeden van hun luie brein en daarmee overschatten zij de kansen om te slagen. Deze mensen zijn eigenlijk in ontkenning. Dit is waarom; stoppen met roken, dieet, vaker aandacht hebben voor familie zo vaak mislukt en waarom concepten als Tell Sell zo succesvol zijn. Je brein wordt beïnvloed.
Neuromarketeers weten dondersgoed hoe dit werkt en hoe je gedrag wordt aangestuurd.
Ze triggeren de verhalen, dit noemen ze priming en framing, en gijzelen tijdelijk aandacht van jou en jij bent in de veronderstelling dat je dit allemaal gaat doen.
Kunnen we veranderen of zijn we gedoemd om oud, grijs dik en lui te worden?
Zijn we gedoemd om oud, grijs dik en lui te worden? Nee, met deze kennis kunnen we ook in oplossing denken. Gedacht vanuit een evolutionair oogpunt – de oertijd. Wanneer veranderen wij? Bij urgentie oftewel lijdensdruk. Bijvoorbeeld bij bedreiging of schaarste. Dan moeten we in actie komen om te overleven. En bij passie, bijvoorbeeld seksuele selectie, je wilt aantonen dat je bij de top hoort en dit wil je laten zien omdat je dan meer keus hebt in partners.
Lijdensdruk:
- De dokter geeft aan dat je te dik bent en nu echt moet veranderen anders word je ziek of ga je dood;
- Er ontstaat corona en je moet je aanpassen om je onderneming te laten draaien en niet failliet te laten gaan.
Passie:
- Je wilt een aantrekkelijke dame versieren en gaat daarom trainen.
De reden dat verandering en aanpakken dan makkelijker gebeurt is omdat alle drie de delen samenwerken en dus met elkaar in verbinding staan en dit gaat dan automatisch. De motivatie is van binnenuit en je hoeft jezelf niet te stimuleren en motiveren.
Urgentie en passie zorgen dus voor verandering. Het gebeurt automatisch, je hoeft jezelf geen peptalk te geven en behoeft geen motivatie. Alles ertussenin is verdomd lastig.
Verandering bij een burn-out
Herkenbaar bij een burn-out is dat mensen ineens tijd vinden om te mediteren of een rondje te wandelen. Eerst was de tijd er niet, nu ineens wel. Er is urgentie! En de weerstand is naar beneden. Ik weet waarom ik het doe.
De truc is dus om alle drie de delen van je brein te laten samenwerken en dezelfde taal te laten spreken. De vraag is dus: hoe kan ik moeite (pijn) verminderen, plezier (genot) verhogen om zo de patronen van mijn onbewuste brein veranderen. Hoe kan ik dezelfde taal gebruiken, waar alle drie de delen van je brein op aanslaan.
Vanuit oertijd is ons brein gericht op overleven, dus dat wij van nature lui zijn is dus eigenlijk normaal. Luie mensen komen met slimme oplossing is dan ook een gezegde! De wetenschap over ons brein verklaart dat dit best wel eens waar kan zijn.
Op wilskracht ga je het niet redden. Dat is georiënteerd vanuit de Neocortex (de verhalenmaker) en die gaat simpelweg niet overwinnen van het zoogdieren en reptielenbrein, oftewel de oudere twee delen.
Stap 1: ‘Implementation intention’
Oftewel een ‘Als – dannetje’ creëren. Je gaat met hele kleine concrete kleine stapjes routines te doorbreken dus je gedrag veranderen. Als ik dit doe (wat ik altijd doe), dan doe ik dit erbij.
- Als mijn wekker gaat, ga ik gelijk mijn bed uit;
- Als ik ’s ochtends naar de WC/badkamer loop, dan drink ik gelijk een glas water;
- Als ik mijn tanden poets, gebruik ik eerst een tandenstoker;
- Uit mijn werk, ga ik gelijk naar de sportschool.
Het herhalen van deze kleine rituelen – routines zorgt ervoor dat er nieuwe verbindingen worden gemaakt die steeds bekrachtigd worden en dan kan je brein zich aanpassen. Je creëert nieuwe neurale paden en dus automatismen die laagdrempelig zijn oftewel niet te veel moeite kost en soms misschien wel wat plezier geeft.
En ja, dit creëren van nieuwe paden duurt vaak veel langer dan men wil – denkt.
Tip: Sociale druk bij verandering
Wat als beste werkt uiteindelijk is sociale druk. Een sportschool met een community geeft veelal groepsdruk en is daarom sterk voor gedragsverandering. Wilskracht is vaak na twee weken wel op als je alleen gaat. Sporten met een vriend of buurman/buurvrouw is ook goed om deze reden. Wanneer de deurbel gaat, ga je al snel mee. Of je nou zin hebt of niet.
In mijn volgende blog ga ik in op hoe je de drie delen van je brein kunt laten samenwerken en dezelfde taal gaat laten spreken zodat je verandering teweeg kan brengen. Als motiverende spreker neem ik je in mijn spreker sessies mee in mijn eigen ervaringen en kennis op het gebied van verandering, leiderschap, werkgeluk en mentale (veer)kracht.
Wil je nu al meer weten? Neem dan contact op.
