Op jonge leeftijd in het onderwijs leren over mentale (veer)kracht

Steeds vaker word ik gevraagd om mijn gedachtegoed te delen in het onderwijs als spreker en… daar word ik blij van. Want ‘Mentale (veer)Kracht zou een schoolvak moeten zijn’ aldus Martin Hersman, oud-topschaatser en managing partner bij Lifeguard.

Op jonge leeftijd al leren over energie, focus, doelen stellen, het ontwikkelen van een growth mindset, het belang van fitheid, vitaliteit en het luisteren naar en/of maken van muziek. Dit is precies wat ik als spreker onderwijs docenten, leraren en leerlingen bij breng.

Experimenteren op jonge leeftijd

Ook dat experimenteren oftewel nieuwe dingen doen, een verrijkte omgeving is en gezien kan worden als de positieve drugs is voor ons brein. En natuurlijk dat weinig slaap, alcohol en drugs minder verrijkt zijn en je, zeker in de toekomst, niet gaan helpen om succesvol, gezond en gelukkig te zijn.

3 pijlers voor veerkracht in het onderwijs

Graag bespreek ik met jullie het belang van veerkracht in het onderwijs. In deze blog gebruik ik de drie pijlers die ook met regelmaat in mijn lezingen de revue passeren.

1. Presteren onder druk (werkdruk vs. uitstelgedrag)

Plannen, toetsen, examens en misschien gewoon wel alles wat op je af komt als puber of jong adolescent. Het kan soms best veel zijn, zeker na bijvoorbeeld de grote vakantie waar je even niet zoveel hoefde te doen.

Het tegenovergestelde van presteren onderdruk is helemaal geen spanning of stress ervaren. Huh? Maar, dat is toch lekker? Ja, als je het concept over de spanningsboog of prestatiecurve kent en kunt toepassen in je leven.

Heb je te veel, te weinig of optimale spanning voor een bepaalde taak die je hebt te doen of moment van de dag.

Je kunt jezelf afvragen of je onderprikkeld of overprikkeld bent. Of heb je juist de optimale spanning voor het uitvoeren van een bepaald taak (bv toets of examen)

Overprikkeld

Dit herkennen de meeste mensen. Je wilt te veel en/of je hebt te veel te doen. Vaak taken die resultaat gericht zijn en waar iemand anders wat van gaat vinden. Je hebt een hele grote takenlijst en je geeft de hele dag door gas. Hier kan ik in discussie raken met mensen die fan zijn van timemanagement. Die willen steeds meer op een dag gaan doen terwijl het vaker belangrijk is om je energie te managen en prioriteit te kunnen stellen in dit soort situaties.

Onderprikkeld

Dit is soms een lastigere om te herkennen. Want niets doen is tenslotte ook lekker. Maar helemaal, helemaal weinig of niets leidt ook tot saaiheid en verveling en aandacht richten op de makkelijke dingen als Tiktok, Snapchat en Instagram.

Voorbeeld weinig spanning

Iedere vader of moeder zal dit herkennen, mijn dochter van 17 is soms kampioen op dit gebied. Hoe houdt ze het vol? De hele dag en soms ook door de avond heen horizontaal op de bank bezig met haar telefoon. Ze begint overigens wel steeds beter te snappen dat dit niet zoveel in het leven gaat brengen en ja, daar zijn een hoop gesprekjes aan vooraf gegaan kan ik jullie vertellen. Geen zorgen, het hoort erbij.

Bore-out

In meer extreme gevallen raken mensen echt in verveling en kan dit tot een bore-out leiden. Ja, het bestaat echt. Onderuitgaan door niets doen. Hoogopgeleide studenten die een te makkelijk baan aannemen kunnen hierin terecht komen. Maar ook mensen die weinig tot geen doelen meer in het leven hebben en vervallen in oordelen, zeuren en klagen kunnen rap de kant van een saai, verveelt en zuur leven op schieten. Ik heb het als spreker, coach en in teambuilding sessies met regelmaat gezien binnen teams en organisaties. Het is natuurlijk de kunst om een beetje in het midden van de spanningsboog te blijven.

Minnen

Heb je te veel stress, dan kun je minnen zoals ze dit binnen de Sport- en Prestatiepsychologie noemen. Vertaald naar mentale tools praten wij over het opnieuw stellen van je (proces)doelen, realistische tot helpende gedachtes formuleren en bijvoorbeeld een ademhalingstechniek inzetten als het echt spannend wordt tijdens bijvoorbeeld een examen of voorafgaand aan een sollicitatiegesprek.

Plussen

Heb je te weinig stress, ben je verveelt, is er niemand die jou een doel oplegt of je triggert qua motivatie dan is het handig om jezelf te kunnen plussen.

Plussen doe je ook door doelen te stellen, alleen nu wat meer op het gewenste resultaat (ik ga mijn huiswerk nu echt afmaken) maar ook door bijvoorbeeld een break te nemen door naar buiten te gaan, muziek te luisteren en/of te sporten. Het geeft energie en daarom noemen we het plussen; je kunt er weer even tegenaan.

Je mag tijdens het plussen ook best een beetje streng zijn voor jezelf. Bijvoorbeeld zeggen ik moet nu echt even aan de slag! Of niet zeuren, gewoon naar muziekles, de training of de sportschool gaan. Het gaat erom dat je in actie komt en daarvoor wat tools gebruikt als de juiste doelen stellen, energiemanagement te veranderen en de juiste gedachtes te formuleren die helpen om aan de slag te gaan.

Procrastinatie betekent uitstelgedrag en is heel herkenbaar als je aan de linkerkant van de spanningsboog bevindt; je hebt dus te weinig spanning of beter gezegd onderspanning.

Tip voor ouders en opvoeders

De meeste mensen herkennen dit uitstelgedrag ook van zichzelf maar zeker als je een puberzoon of dochter hebt. De irritatie die voorkomt bij het zien van dit soort gedrag van je kind in en het geïrriteerd en boos worden is een reflectie of beter gezegd de moeite waard. We noemen dit namelijk met een mooi woord: ‘projectie’.

Je projecteert je eigen gedrag en daarmee gepaarde frustratie op bijvoorbeeld je kind bij het zien van soortgelijk gedrag. Beter is natuurlijk om gewoon het gesprek aan te gaan, met oplossingen te komen en… als je jezelf helemaal kwetsbaar wilt opstellen; toegeven dat je zelf ook die valkuil hebt.

2. Omgaan met verandering, teleurstelling en tegenslag

Misschien wel de meeste belangrijke en waardevolle competentie die een mens kan ontwikkelen en bezitten. Iedereen krijgt er namelijk, vroeg of laat, mee te maken in zijn of haar leven: teleurstelling en tegenslag.

Mijn ervaring als mens, partner van Suzanne vanaf mijn 19^e, vader van twee kinderen en trainer – spreker voor veel verschillende doelgroepen is dat juist de mensen die beter kunnen omgaan met verandering, teleurstelling en tegenslag in hun leven vaak succesvoller, gezonder en gelukkiger zullen zijn. Je kunt hier dus maar beter jong mee beginnen en ervaring in opdoen.

Natuurlijk niet bewust jezelf in de penarie brengen maar gedurende je leven beter snappen hoe mentale tools in je voordeel kunnen werken. Je creëert als het ware een soort virtuele apotheek voor jezelf waar je aan knoppen kunt draaien als je even niet zo lekker in je vel zit.  En dit werkt vaak veel beter als een paar pillen halen bij de dokter, zeker op lange termijn.

Zorg je goed voor jezelf?
Ben je assertief (genoeg)?
Kun je ook even doorzetten als het lastig is of geef je (te) snel op?

Het is allemaal geen rocketscience maar je zult nog verbaasd zijn hoe weinig kennis er op dit gebied is en hoe mensen zich onbewust verder uit balans brengen als er dingen gebeuren in het leven.

Je zal bijvoorbeeld thuis maar ouders hebben die alles oplossen door heel hard te werken… Of juist snel met de pet erna gooien of misschien wel, wanneer er problemen zijn, dit veelal dingen oplossen met geld i.p.v. (aanpassing in) houding en gedrag.

Het loont om dit te leren als je nog jong bent. Want hier gaat zeker het gezegde op: ‘Jong geleerd is oud gedaan!’.

3. Volhouden oftewel gedragsverandering

Met alles wat op ons afkomt; het leven wat steeds sneller, onvoorspelbaarder, complexer en meerduidig wordt, neemt het belang over kennis en kunde op het gebied van gedragsverandering exponentieel toe.

Bedenk maar eens hoe lastig het is voor de gemiddelde mens om zijn of haar gezondheid in de gaten te houden. Voldoende bewegen, sporten en op je eten en drinken te letten. Het lukt veel mensen niet…

Bedenk nu maar eens hoe complex dit wordt als we in de toekomst steeds vaker van functie oftewel baan moetenveranderen. De wereld gaat steeds sneller en daarmee is het de grote vraag of wij dit wel psychologisch kunnen bijbenen en ons gedrag daarop kunnen aanpassen.

Zelf tot motivatie en actie kunnen komen en accepteren en aanpassen waar nodig.

Dit vraagt ook om kennis en kunde op het gebied van gedragsverandering. Letterlijk als leerling op bijvoorbeeld het voortgezet onderwijs hierin onderwezen te worden en inzicht krijgen in je gedrag en hoe dit te sturen gaat in de toekomst veel opleveren.

Het gaat o.a. over het leren journalen, reflecteren om vervolgens de verschillende mentale tools te kunnen inzetten, doelen stellen, energiemanagement, visualisatie, gedachte- en aandachtcontrole.

Kortom, genoeg om over te spreken in het onderwijs en Mentale (veer)Kracht verder te borgen. Ik kom graag langs! 

Tot de volgende blog!

Succes en tot snel,

Michael